Rodzaje śmierci i przyczyny zgonów

Śmierć jest procesem, zjawiskiem rozciągniętym w czasie. W chwili ustania krążenia oraz braku oddechu rozpoczyna się szereg procesów w organizmie człowieka, określanych jako okres interletalny. Najogólniej jest on określany jako stopniowe obumieranie wszystkich komórek, tkanek, a także narządów. Prowadzi on do śmierci biologicznej organizmu, któremu zawsze towarzyszą dwa procesy, mianowicie autoliza (samoistne rozkładanie się komórek oraz tkanek) i gnicie. W okresie interletalnym równolegle występują dwa stany:

– życie pośrednie – okres w którym można jeszcze uzyskać właściwe reakcje dla określonych tkanek i narządów,

– śmierć biologiczna – zatrzymanie wszelkich procesów życiowych komórek.

W związku z zachowanymi przez organizm reakcjami w okresie interletalnym, medycyna zdefiniowała reakcje organizmu na różne bodźce zewnętrzne w zależności od czasu jaki upłynął od zgonu. Zostały one nazwane reakcjami interletalnymi. Najprościej rzecz ujmując, w zależności od tego, jak długo dana osoba nie żyje, jej organizm reagować będzie na niektóre bodźce. Poniżej przykłady.

1. Do 1,5h – 2,5h od chwili śmierci – uderzenie młoteczkiem neurologicznym w udo, około cztery palce nad rzepką wywoła falę skurczową mięśni udowych promieniujących do pachwiny.
2. Do  2-3h od chwili śmierci – uderzenie obłym, twardym przedmiotem w mięsień, prostopadle do jego długiej osi, spowoduje zgrubienie, określane jak wałek miotoniczny.
3. Do 5-6h od chwili śmierci – porażenie prądem mimicznych mięsni twarzy, np. ust, powoduje ich skurcz, w tym przykładzie zaciskający usta.

Z medycznego punktu widzenia, wyróżniamy kilka rodzajów śmierci:

• naturalna,
• z przyczyn chorobowych,
• gwałtowna.

Śmierć naturalną, określaną również jako uwiąd starczy, polega na fizjologicznym starzeniu się organizmu. Coraz trudniej jest zaobserwować ten rodzaj śmierci, głównie ze względu na duży postęp w diagnostyce.

Śmierć z przyczyn chorobowych, jak sama nazwa wskazuje, jest wynikiem choroby, która nieuleczona, prowadzi do śmierci. Najczęściej poprzedzona jest agonią.

Śmierć gwałtowna powstaje w wyniku urazu, np. mechanicznego, fizycznego, chemicznego czy termicznego. Ten rodzaj śmierci obejmuje również zgony wynikłe w następstwie morderstwa, samobójstwa, a także nieszczęśliwego wypadku.

Śmierć może być analizowana pod kątem czasu:

1. Nagła, określaną inaczej śmiercią szybką – nie występuje tu agonia, do zgonu dochodzi w bardzo krótkim czasie, zwykle od kilku sekund do kilku minut.
2. Powolna – proces umierania jest rozciągnięty w czasie, następuje nawet po kilku dniach.

Warto zwrócić tutaj uwagę, że w określeniu śmierć gwałtowna, powolna nie ma żadnej nielogiczności. W przedstawionym powyżej przypadku, śmierć następuje powoli w wyniku doznanego urazu.