Ustalanie czasu zgonu

Ustalanie czasu zgonu jest działaniem mającym na celu określenie jaki czas upłynął od momentu śmierci człowieka. Istnieje wiele metod umożliwiających sprecyzowanie dnia i godziny zgonu. Ocenie podlegają wczesne i późne zmiany pośmiertne w ciele człowieka oraz wpływ warunków zewnętrznych na procesy rozkładu tkanek.

Cel ustalania czasu zgonu

Ustalanie czasu śmierci człowieka jest wykorzystywane w sądowych postępowaniach cywilnych i karnych. W sprawach cywilnych określenie dokładnego czasu śmierci stosuje się w celu stwierdzenia prawa do dziedziczenia spadku po osobie zmarłej. Dodatkowo pozwala to określić, czy w czasie śmierci zmarły był objęty ochroną ubezpieczeniową w ramach polisy na życie. W postępowaniach karnych dotyczących zabójstw umożliwia eliminację lub wytypowanie osoby podejrzanej oraz weryfikację jej alibi. Poprawne określenie przedziału czasu, w którym nastąpiła śmierć pozwala na uniknięcie skazania osoby niewinnej oraz wskazanie osoby winnej popełnienia przestępstwa.

Metody ustalania czasu śmierci

Określając czas śmierci człowieka bada się szereg cech pośmiertnych i ocenia się je bazując na wiedzy o czasie ich występowania.

W celu ustalenia czasu śmierci bierze się pod uwagę następujące wskaźniki:

• temperaturę ciała zmarłego – czas zgonu określa się badając spadek temperatury ciała od poziomu standardowych 37 st. Celsjusza (metoda stosowana coraz rzadziej, możliwy duży margines błędu ze względu na temperaturę otoczenia bądź mniej lub bardziej prawdopodobną gorączkę zmarłego),
• wygląd plam opadowych – ocenia się wielkość, kolor oraz stopień utrwalenia plam opadowych na skórze człowieka,
• stężenie pośmiertne – polega na ocenie stopnia stężenia tkanek ciała,
• zmiany biochemiczne w gałce ocznej – sprawdza się poziom potasu w ciele szklistym oka,
• reakcję supra-witalną mięśni okrężnych oka – polega na ocenie reakcji na działanie bodźców zewnętrznych
• wynik cytometrii przepływowej – jest to badanie stopnia rozkładu DNA w tkankach pobranych z ciała zmarłego,
• badanie zawartości żołądka – pozwala ocenić, jaki był ostatni spożyty posiłek i czy został on strawiony,
• rozwój zmian rozpadowych w tkankach – ocena stopnia dekompozycji tkanek w zależności od warunków środowiska, w jakim przebywało ciało zmarłego.

Ponadto w ustaleniu dnia i godziny zgonu człowieka pomagają występujące na miejscu zdarzenia elementy zewnętrzne. Mogą to być ślady z miejsca zgonu np. bilet komunikacyjny lub gazeta oraz działanie owadów żerujących na ciele osoby zmarłej. Jednym z najnowocześniejszych sposobów precyzyjnego określania czasu śmierci jest metoda od niedawna stosowana w USA. Polega ona na sekwencjonowaniu kodu genetycznego mikroorganizmów bytujących w jamie nosowej i uszach osoby zmarłej.

Późne zmiany pośmiertne

W dłuższych przedziałach czasowych przybliżony czas śmierci może zostać stwierdzony na podstawie oceny stopnia dekompozycji tkanek. W badaniu tym pod uwagę brane są również czynniki środowiskowe: temperatura oraz rodzaj i wilgotność podłoża, w którym przebywały zwłoki.

Możemy wyróżnić następujące późne zmiany w tkankach:

• gnicie,
• mumifikacja,
• zeszkieletowanie,
• przeobrażenie tłuszczowo – woskowe,
• zmiany torfowe.

Stwierdzenie czasu zgonu na podstawie oceny późnych zmian w tkankach osoby zmarłej nie zawsze jest wystarczająco precyzyjne. Dzieje się tak z powodu trudnego do określenia wpływu czynników zewnętrznych na procesy rozkładu ciała ludzkiego. W wielu krajach prowadzone są specjalistyczne badania polegające na obserwacji wpływu czynników naturalnych na dekompozycję tkanek i kości w określonym przedziale czasowym. Badanie te mogą pomóc w doprecyzowaniu czas zgonu w przypadku ciał znajdujących się w znacznym stopniu rozkładu.