Plamy pośmiertne, zwane również opadowymi są jednym z pięciu wczesnych znamion śmierci. W chwili ustania bicia serca, krążenie w naszym organizmie natychmiast się zatrzymuje, a krew, która krążyła do tej pory napełniała nasze naczynia krwionośne, teraz zaczyna odpływać. Jej ruch wyznaczony jest przez działanie siły grawitacji, oznacza to, że będzie zbierać się w najniżej położonych częściach ciała. Czerwone krwinki osiadają jako pierwsze, widoczne są już po około trzydziestu minutach do trzech godzin od nastąpienia zgonu. Z początku widoczne są jako małe, pojedyncze różowo-niebieskie kropki na ciele, które wraz z upływem czasu obejmują coraz większe obszary skóry. Należy wspomnieć, że plamy opadowe nie powstają w miejscach uciśniętych, tzn. obszarach ciała, które bezpośrednio przylegały do podłoża.
Kiedy pojawiają się plamy opadowe?
Plamy pośmiertne zostają w pełni wykształcone po około 4-6 godzinach od chwili zgonu, a do 6-8 godzin od śmierci mogą przemieszczać się wraz ze zmianą położenia ciała. W okresie 8-12 godzin po śmierci plamy opadowe przemieszczają się częściowo, aby po 12 lub 14 godzinach nie ulegać już większym przemieszczeniom. Ulegają one utrwaleniom, a ich brak zmiany położenia spowodowany jest zjawiskiem imbibicji hemoglobiny, polegający na przenikaniu jej z układu żylnego do tkanki podskórnej. Jako ciekawostkę można dodać, iż w początkowych fazach powstawania plam opadowych przy uciśnięciu miejsc w których się pojawiają, powoduje ich zblednięcie. Takie zachowanie spowodowane jest obecnością krwi w świetle naczyń krwionośnych. Po imbibicji hemoglobiny, trwałym zabarwieniu otaczających tkanek, ucisk nie powoduje już żadnych zmian.
Czy plamy pośmiertne pojawiają się zawsze?
Plamy opadowa nie są czymś w rodzaju „must have” dla każdych zwłok. Ich występowanie i obszar jaki zajmują, zależne są od ilości krwi znajdującej się w danym organizmie, a także stanu skupienia w jakim była obecna. Zgodnie z powyższym możemy twierdzić, że powstanie plam opadowych warunkuje odpowiednia ilość płynnej krwi. Ciała osób zmarłych w wyniku wykrwawienia, cechują się niskim stopniem plam opadowych, a w skrajnych wypadkach nie występują one w ogóle. W przypadku osób, które zmarły śmiercią nagłą, będących w pełni sił, stwierdza się wysoką intensywność plam opadowych, w odróżnieniu od osób anemicznych, czy zmarłych na skutek długotrwałej choroby.
Plamy opadowe jako wskazówka w kryminalistyce
Plamy opadową mogą dać nam odpowiedź w jaki sposób dana osoba zmarła, często wykorzystywane są w kryminalistyce. Po pierwsze, w związku z początkową możliwością migracji plam opadowych, dają one obraz na temat możliwego przenoszenia zwłok lub zmiany pozycji ich położenia. Po drugie, typową barwą plam pośmiertnych, jest barwa wiśniowo-sina, będącą kolorem hemoglobiny ubogiej w tlen. Zubożenie krwi w ten następuje w wyniku braku wydolności krążeniowo-oddechowej. Inne barwy plam opadowych sugerują mniej typowe przyczyny zgonu. Poniżej znajdują się różne rodzaje barw, zależnie od prawdopodobnych przyczyn śmierci
- Malinowa – pojawia się przy zatruciu tlenkiem węgla.
- Karminowa – przy zatruciu cyjanowodorem.
- Czekoladowa lub czekoladowo-brunatna – sugeruje zatrucie związkami silnie utleniającymi.
- Jasno-czerwona – ekspozycja zwłok na działanie niskiej temperatury.
Plamy pośmiertne, a przyczyna śmierci denata
Lokalizacja plam opadowych może również sugerować nam przyczynę śmierci denata. W przypadku, gdy zwłoki znajdują się w pozycji wiszącej przez czas dłuższy niż dwanaście godzin, plamy pojawiają się w dalszych częściach tułowia, kończyn dolnych i górnych. Z tego powodu, silne zasinienia dłoni i stóp określane są mianem skarpetek i rękawiczek. Jeśli zmarły utonął i przebywał kilka godzin w wodzie, ze względu na to, że topielec pływa z głową skierowaną w dół, plamy opadowe będą tworzyć się na twarzy, głowie oraz górnej części klatki piersiowej. Należy podkreślić, że uderzenia fal w ciało, mogą wpływać na powstawanie plam opadowych, mogą być np. mniej wyraźne. Natomiast plamy o różnej intensywności, przykładowo na tylnej i przedniej części ciała, świadczyć mogą o zmianie położenia zwłok kilka godzin po śmierci.